رئیس مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی، تعداد ۳۵۵ باب آزمایشگاه، ۱۴۳ باب کارگاه و ۶ مرکز تحقیقاتی با ۷ هزار و ۹۰۷ تجهیز آزمایشگاهی و کارگاهی را در خدمت علم و پژوهش کشور دانست.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی و به نقل از خبرگزاری آنا ؛ دانشگاه آزاد اسلامی با حدود ۱۱ هزار آزمایشگاه و کارگاه و بیش از ۱۴۷ هزار تجهیزات تخصصی، ۱۲ پژوهشکده و ۱۲۵ مرکز تحقیقاتی در خدمت جامعه دانشگاهی، پژوهشی و صنعتی کشور است. مجموعه‌ای که در قالب سامانه‌های ساها، ساتا و آزمایشگاه همکار استاندارد آماده هر نوع خدمت آزمایشگاهی به دانشگاهیان و صنعتگران سراسر ایران است.
دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی، ۱۰ واحد دانشگاهی و ۶ مرکز دانشگاهی دارد. این استان تعداد ۳۵۵ باب آزمایشگاه، ۱۴۳ باب کارگاه، ۶ مرکز تحقیقاتی و ۷ هزار و ۹۰۷ تجهیزات دارد.
خبرنگار آنا برای بررسی ظرفیت‌های آزمایشگاهی، دستگاه‌های شاخص و برند، روند تحقیقات و ... با دکتر سید عابد حسینی، رئیس مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی و واحد مشهد گفتگو کرده است که مشروح آن را می‌خوانید.
آنا: با توجه به توصیه رهبری به مسئولان و فعالان جوان در عرصه علم و فناوری و کار آزمایشگاهی در راستای جهش تولید، ظرفیت‌های آزمایشگاهی و کارگاهی دانشگاه و استان متبوع خود را در این زمینه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حسینی: خدمات آزمایشگاهی، کارگاهی و تحقیقاتی در بیش از ۱۴ هزار مترمربع در واحد مشهد ارائه می‌شود. مقام معظم رهبری می‌فرمایند «پیشرفت علمی باید با تکیه بر تولید بومی علم، همراه با خودباوری، امید به موفقیت و حرکت جهادگونه باشد.
ایشان در بیانیه گام دوم انقلاب می‌فرمایند دانش آشکارترین وسیله عزت و قدرت یک کشور است. روی دیگر دانایی، توانایی است. همچنین شعار سال ۱۳۹۹ ایران را جهش تولید نام‌گذاری کرده‌اند؛ بنابراین بیش از هر زمان دیگر نیاز به تقویت و استفاده از زیرساخت‌های علمی و فناورانه به‌منظور افزایش بهره‌وری وجود دارد.
آزمایشگاه‌ها همواره نیازمند تجهیز، به‌روزرسانی، پایش و نظارت کمی و کیفی هستند
آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و واحدهای پژوهشی از مهم‌ترین ابزارهای دستیابی به فناوری‌های نوین و کاربردی و مبنایی برای تولید محصولات دانش‌بنیان بوده و همواره نیازمند تجهیز، به‌روزرسانی، پایش و نظارت کمی و کیفی هستند.
با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی مراکز خدمات و شبکههای آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی توسط رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، افق جدیدی برای به‌کارگیری مؤثر و هدفمند از ظرفیت‌های عظیم آزمایشگاهی، کارگاهی و واحدهای پژوهشی ایجاد شد.
با برنامهریزیهای منسجم و همافزا، شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی، مراکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی در تمام استان‌ها و واحدهای جامع مستقل کشور تشکیل شد؛ بنابراین مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی و مشهد با همراهی و مساعدت‌های رئیس دانشگاه و رئیس دبیرخانه هیئت امنا فعالیت خود را آغاز کرد.
دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی، ۱۰ واحد دانشگاهی و ۶ مرکز دانشگاهی دارد. این استان تعداد ۳۵۵ باب آزمایشگاه، ۱۴۳ باب کارگاه، ۶ مرکز تحقیقاتی و ۷ هزار و ۹۰۷ تجهیز آزمایشگاهی و کارگاهی دارد و مراکز تحقیقاتی بهنامهای بیولوژی کاربردی و تکوین جانوری، مهندسی پزشکی، نوآوری در پزشکی، محیط‌های خشک، فناوری و فراورش مواد نو و گیاهان دارویی فعال هستند.
آنا: چه دستگاه‌ها و تجهیزات شاخص آزمایشگاهی در دانشگاه متبوع‌تان دارید که حتی می‌تواند برند محسوب شود؟
حسینی: دستگاه‌ها و تجهیزات بسیار شاخص و گرانبهایی در آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و واحدهای پژوهشی استان وجود دارد؛ ازجمله آنها می‌توان اسپکتروفتومتر مادون‌قرمز (FTIR)، اسپکتروسکوپی دورنگ نمایی دورانی (CD)، اسپکتروفتومتر UV/VIS، اسپکتروفتومتر جذب اتمی (AAS)، اسپکتروفتومتر فلورسانس، اسپکتروفتومتر نشر شعله‌ای، کروماتوگرافی گازی طیف‌سنجی جرمی (GC-MS)، کروماتوگرافی گازی (GC)، کروماتوگرافی مایع (HPLC)، پارتیکل سایزر، سنتزمایکروویو، میکروسکوپ الکترونی روبشیSEM، میکروسکوپ اینورت، BODمتر، CODمتر، زمان واقعی RT-PCR و پمپ پریستالتیک و ترموسایکلرPCR را نام برد.
اولترا سانتریفوژ، سانتریفیوژ یخچال‌دار، آون خلأ، فریزر ۸۰-درجه، انکوباتور شیکردار، انکوباتور یخچال‌دار، انکوباتور دی‌اکسیدکربن (CO۲)، هودلامینار، پتانسیو استات، انواع کوره‌های الکتریکی، الکترود دیسک چرخان، آزمون تحکیم (CE)، جک بتن شکن نمونه خمشی (FTB)، سختی‌سنج (HM)، آزمون برش مستقیم (STE)، کشش (TE)، آزمون خزش، برش و ساب وتریم مغزه تيپ۱، اندازه‌گيری تراوایی سنگ با استفاده از گاز، آزمون خواص مکانیکی (یونیورسال)، آزمون آهسته و ترک‌خوردگی تنشی، اتوآنالیزر، اسپکترون، الیزا واشر، تیشوپروسسور و سل کانتر از دیگر تجهزیات و دستگاه‌های شاخص این مجموعه آزمایشگاهی است.
با تلاش مسئولان و کارشناسان آزمایشگاه‌ها، تقریباً تمام تجهیزات پیشرفته موجود به‌منظور بهره‌برداری و اخذ مجوز همکاری سایر سازمان‌ها در وضعیت استاندارد و کالیبره توسط مراجع استاندارد قرار داشته و آماده خدمات‌رسانی هستند.
آنا: کاربرد این دستگاه‌ها برای چه گروه‌های تحصیلی و پژوهشی است؟
حسینی: تجهیزات و دستگاه‌های تهیه‌شده در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی برای فعالیت‌های آموزشی و تحقیقاتی بسیاری از رشته‌های تحصیلی، دانشجویان، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، استادان و اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و سایر دانشگاه‌ها در استان مورد نیاز و ضروری است.
ازجمله می‌توان رشته‌های علوم پزشکی، مهندسی برق، مهندسی انرژی، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی مواد و متالورژی، مهندسی مکانیک، مهندسی مکانیک بیوسیستم، مهندسی پزشکی، مهندسی ورزش، مهندسی نفت، مهندسی شیمی، علوم و مهندسی صنایع غذایی، مهندسی تولیدات دامی، مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، فیزیک مهندسی، شیمی کاربردی، شیمی محض، زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، زیست‌شناسی گیاهی، زیست‌فناوری، میکروبیولوژی، زمین‌شناسی، علوم دامی و علوم ورزشی را نام برد.
آنا: آیا آزمایشگاه‌های دانشگاه متبوع‌تان به آزمایشگاه همکار استاندارد تبدیل شده است؟
حسینی: از زمان راه‌اندازی مراکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان‌ها زیر نظر شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی سازمان مرکزی، حرکت به‌سوی آزمایشگاه‌های همکار استاندارد (اکرودیته) دارای گواهینامه از مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران (ISO۱۷۰۲۵) در دستور کار قرار گرفت.
به این منظور مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی و مشهد به امکان‌سنجی و ظرفیت‌سنجی از تمام واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی اقدام کرد و در راستای تحقق این برنامه، آزمایشگاه همکار استاندارد رازی گروه شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد موفق به دریافت گواهینامه ISO۱۷۰۲۵ از مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران در مرداد ۱۳۹۹ شد.
این استان، آزمایشگاه همکار استاندارد در حوزه کنترل مواد و فرآورده‌های خوردنی و آشامیدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان از سازمان غذا و دارو، آزمایشگاه همکار استاندارد در حوزه کنترل مواد و فرآورده‌های خوردنی و آشامیدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار از سازمان غذا و دارو، آزمایشگاه همکار استاندارد بتن دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌حیدریه از اداره کل استاندارد استان خراسان رضوی و آزمایشگاه همکار استاندارد بتن دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد از اداره کل استاندارد استان خراسان رضوی را داراست.
مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان خراسان رضوی برای راه‌اندازی دو آزمایشگاه همکار استاندارد دیگر در گروه شیمی واحد نیشابور و گروه مهندسی مواد و متالورژی واحد مشهد برنامه‌ریزی کرده است.
آنا: تاکنون چه اقداماتی برای گسترش دانش آزمایشگاهی و علمی دانشگاه‌تان داشته‌اید؟
حسینی: با توجه به وجود آزمایشگاه‌های آموزشی و تحقیقاتی، مهم‌ترین کاری که در این زمینه از ابتدا به آن احساس نیاز شد، ضرورت قرارگرفتن فرد یا افراد متخصص با روحیه کاری و تحقیقاتی بالا در رأس هریک از آزمایشگاه‌ها بود.
یکی دیگر از موارد مورد نیاز حوزه آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و واحدهای پژوهشی تهیه بانک اطلاعاتی مناسب درباره تجهیزات و مواد مصرفی بود که این مهم به انجام رسید. اخذ تفاهم‌نامه و قرارداد طرح برون‌دانشگاهی با صنایع، مؤسسات و شرکت‌های مختلف استان برای ارائه خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی یکی دیگر از اقدامات است. درنهایت با هدف انتقال تجربه و گسترش خدمات در هر سال تحصیلی، تعدادی دوره آموزشی کوتاه‌مدت برای افزایش دانش فنی دانشجویان و کارکنان برگزار می‌شود.
آنا: با توجه به شعار سال (جهش تولید) در آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های واحد متبوع‌تان چه برنامه‌هایی برای کمک به رونق و جهش تولید در سال جاری دارید؟
حسینی: خوشبختانه دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی با توجه به دارا بودن دستگاه‌های تخصصی بسیار مجهز و گران‌قیمت که امکان تهیه برخی از آنها در شرایط کنونی تحریم‌ها امکان‌پذیر نیست و وجود نیروهای متخصص، ظرفیت بسیار خوبی برای کمک به رونق و جهش تولید در استان و کشور به حساب می‌آید.
طبق فرمایش مقام معظم رهبری در نام‌گذاری این سال به نام جهش تولید، دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی وظیفه جهادی خود می‌داند تا علاوه بر وظیفه اصلی آموزش و پژوهش با قرارگرفتن در کنار تولیدکنندگان کشور و ارائه خدمات مختلف ازجمله امکان دسترسی آسان و مقرون‌به‌صرفه از مجموعه آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و واحدهای پژوهشی موجود و استادان مجرب و کارکنان کارآزموده ارتباط خوبی را بین دانشگاه و تولیدکنندگان ایجاد کند.
امید است با همت و همبستگی بتوان تهدیدهای مربوط به این تحریم‌های ناعادلانه اقتصادی را به فرصت تبدیل کرد تا از این طریق بتوان هرچه سریع‌تر میهن عزیزمان ایران را در اکثر حوزه‌ها به خودکفایی رساند.
آنا: در زمینه سامانه‌های ساها و ساتا چه فعالیت‌هایی داشته‌اید؟
حسینی: سامانه آزمایشگاه‌های همکار آزاد (ساها) به مجموعه تمام آزمایشگاه‌های آموزشی، آموزشی و تحقیقاتی (دانشجویی) و کارگاه‌های مستقر در واحدهای دانشگاهی استان و نیز به دانشجویان، اعضای هیئت علمی، پژوهشگران و صاحبان صنایع خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی ارائه می‌کند.
تمام آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های واحدهای دانشگاهی استان خراسان به عضویت در ساها درآمده‌اند و خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی را مطابق با تعرفه‌های تعیین‌شده در سامانه ارائه می‌‌کنند. سامانه آزمایشگاه‌های تحقیقاتی آزاد (ساتا) مجموعه آزمایشگاه‌های تحقیقاتی پیشرفته مستقر در دانشکده‌ها، مجتمع‌های آزمایشگاهی، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌های دانش‌بنیان، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری هستند که توسط شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی تأیید صلاحیت شده باشند.
تمام آزمایشگاه‌های تحقیقاتی تأییدیه سازمانهای تأیید صلاحیت کننده را دارند
تمام آزمایشگاه‌های تحقیقاتی همکار سازمان ملی استاندارد و یا مرجع سایر سازمانهای تأییدکننده صلاحیت و یا عضو شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز عضو ساتا هستند.
در این زمینه آزمایشگاه همکار سازمان ملی استاندارد گروه شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد و آزمایشگاه همکار استاندارد صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان از سازمان غذا و دارو، آزمایشگاه همکار استاندارد صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار از سازمان غذا و دارو، آزمایشگاه همکار استاندارد بتن دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌حیدریه از اداره کل استاندارد استان خراسان رضوی و آزمایشگاه همکار استاندارد بتن دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد از اداره کل استاندارد استان خراسان رضوی تأیید دارند.
مجموعه آزمایشگاه‌های نفت دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان و آزمایشگاه‌های مرکز تحقیقات فناوری و فراورش مواد نو دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور موفق به دریافت عضویت فعال از معاونت علمی و فناوری شبکه آزمایشگاهی و فناوری‌های راهبردی ریاست جمهوری شده‌اند و به عضویت ساتا درآمدند.
آنا: آیا در دوره مبارزه با کرونا موفق به تولید محصولات بهداشتی و درمانی شده‌اید؟
حسینی: با حکم رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی، معاون علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی استان به‌عنوان رئیس ستاد پیشگیری و کنترل بیماری کرونا منصوب شد و سپس با حکم معاون علوم پزشکی استان در تاریخ سوم اسفند ۱۳۹۸، رئیس مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی و مشهد به‌عنوان رئیس کمیته فنی ستاد پیشگیری و کنترل بیماری کرونا منصوب شد.
تشریح اقدامات در مقابله با کرونا
برخی از اقدامات مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان در پیشگیری و مبارزه با کروناویروس شامل «استقرار دوربین FLIR T ۶۲۱۰۱ به‌منظور غربالگری حرارتی و پیشگیری از ورد بیماران مبتلا به تب در پایانه شماره ۳ پروازهای خارجی فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد»، «استقرار دوربین FLIR T ۶۲۱۰۱ به‌منظور غربالگری حرارتی و پیشگیری از ورود بیماران مبتلا به تب در پایانه شماره ۲ پروازهای داخلی فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد»، «تولید مایع ضدعفونی‌کننده دست»، «تولید ژل ضدعفونی‌کننده دست»، «تهیه و تنظیم دستورالعمل‌های پیشگیری برای عابربانک‌ها، آسانسورها و ...»، «تولیدماسک، شیلد و مایع ضدعفونی‌کننده دست با همکاری بسیج دانشجویی»، «تولید محفظه حمل ایزوله بیمار»، «تولیددستگاه تنفس مصنوعی»، «تولید تب‌سنج» و «تولید کالیبراتور تب‌سنج» است.
آنا: آیا موفق به پیوستن به شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های معاونت علمی ریاست جمهوری شده‌اید؟
حسینی: مجموعه آزمایشگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان و آزمایشگاه‌های مرکز تحقیقات فناوری و فراورش مواد نو دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور موفق به دریافت عضویت فعال از معاونت علمی و فناوری شبکه آزمایشگاهی و فناوری‌های راهبردی ریاست جمهوری شده‌اند.